Je eerste job als werknemer is een belangrijke stap in je loopbaan. Je komt binnen op een werkvloer waar je niet enkel je job leert uitoefenen maar waar je ook je rol als werknemer in de organisatie vormgeeft. Je investeert in je huidige functie en je denkt liefst ook na over je volgende stappen – je loopbaan dus. Je wordt hierin ondersteund door je werkgever die zorgt voor de juiste context en ondersteuning om dit te doen en vaak ook door andere mensen of diensten. Maar dit is niet altijd even vanzelfsprekend of gemakkelijk, zeker niet als je voor het eerst werknemer bent.
Wat onderzoeken we?
We willen van jonge werknemers horen wat hun ervaringen en noden zijn als (startende) werknemers, op de werkvloer en ook de context errond. We willen weten hoe jongeren hun loopbaan vormgeven en de drempels en hefbomen in kaart brengen.
We brengen ook een aantal inspirerende praktijken op de werkvloer in kaart waarbij jongeren in die cruciale beginperiode de nodige ondersteuning krijgen.
Werkwijze
We houden interviews met jongeren die recent op de arbeidsmarkt zijn toegetreden, beschrijven inspirerende praktijken in organisaties en organiseren een focusgroep met experten uit het werkveld (jongerenorganisaties en loopbaanbegeleidingsdiensten)
Resultaten
Jongeren missen begeleiding bij hun eerste stappen op de arbeidsmarkt
Jongeren zijn bij het begin van hun loopbaan vooral op zoek naar begeleiding. Ze willen een gids die de weg wijst op de werkvloer maar ook bij de overgang van de klas/aula naar werk want die overgang verloopt vaak allesbehalve vlot. Ze missen een centraal punt waar ze met al hun vragen terecht kunnen. Eens aan de slag is de direct leidinggevende een cruciale figuur voor jongeren. Ze verwachten een leidinggevende met een hart voor jonge medewerkers. Iemand die hen begeleidt, via persoonlijk contact ondersteunt, veel vertrouwen geeft en regelmatig heldere feedback geeft om zo hun weg te vinden en te groeien op de arbeidsmarkt. Deze aspecten schatten jongeren hoger in dan een stevig loon en extralegale voordelen.
Jongeren beter voorbereiden op werken
Starten met werken kan nogal overweldigend zijn. Het onderwijs bereidt jongeren onvoldoende voor op die stap naar werk. In het secundair en hoger onderwijs meer inzetten op zelfkennis en loopbaan-competenties kan jongeren bewuster doen nadenken over het soort werk dat ze ambiëren en of ze eerder als werknemer of liever als zelfstandig ondernemer aan de slag willen. Praktijkervaring en stages in álle studierichtingen inbouwen zou jongeren meer mogelijkheden geven om hun soft skills te ontdekken zoals nieuwsgierig zijn, je flexibel opstellen, samenwerken, duidelijk communiceren … Het valt op dat jongeren deze soft skills heel belangrijk vinden op de werkvloer maar ze die nauwelijks bij zichzelf weten te vinden en te benoemen bij een sollicitatiegesprek of in de werkcontext./p>
Daarnaast hebben jongeren veel vragen over solliciteren, administratieve plichten voor ziekenfonds, bank, belastingen en arbeidsrecht. Ze missen een centraal punt waar ze met al hun vragen terecht kunnen. Ze doen hiervoor zelden beroep op bestaande organisaties zoals bv. vakbonden, overheid of VDAB. De informatie vinden ze nu vaak versnipperd, onvoldoende toegankelijk en niet op maat van jongeren.
Hoe kiezen jongeren een job?
Loon en extralegale voordelen staan niet voorop bij de keuze voor een job. Ontwikkeling en groei zijn de topcriteria om een job positief in te schatten. Jongeren leren en groeien enorm in deze levensfase en willen dus voldoende kansen en mogelijkheden om te leren, zich te ontwikkelen en expertise op te bouwen.
Vanuit hun maatschappelijk engagement solliciteren jongeren bewust bij bedrijven en organisaties die sterke maatschappelijke waarden uitdragen. Bedrijven en organisaties die hun maatschappelijke waarden in of naast de job (via projecten) een plaats geven, zijn een pluspunt voor jongeren.
Werkgevers schatten het belang en nut van creativiteit op de werkvloer bij jongeren nog te weinig in. Vaak blijken jongeren wel ondernemend en creatief buiten hun werk maar blijven die kennis en talenten op het werk onder de waterlijn. Dat is een gemiste kans op vlak van engagement en innovatie.
Centrale rol van de direct leidinggevende
Coaching is cruciaal voor startende jongeren. Daarom is de direct leidinggevende de centrale figuur. Jongeren zoeken een mensgerichte leidinggevende die begeleidt, hen via persoonlijk contact ondersteunt en op zeer regelmatige basis en op een open manier feedback geeft. Samenwerken en vertrouwen zijn sleutelwoorden. Zo kunnen ze hun weg vinden op de arbeidsmarkt en verder groeien. Een te formele, hiërarchische aanpak of vage feedback zoals “alles gaat goed” zijn afknappers.
Extra begeleiding nodig voor kwetsbare jongeren
Jongeren zonder diploma, met een moeilijk schoolparcours, nieuwkomers … hebben nood aan extra begeleiding op hun weg naar werk. Nu hebben ze vaak enkel toegang tot begeleiding binnen een activeringstraject. Eens ze aan de slag zijn, stopt de begeleiding meestal. Nochtans zijn die eerste maanden op de werkvloer cruciaal om zaken in een context te zetten, misverstanden weg te werken en een warme overgang te garanderen bij de stap naar werk. Dat geldt nog meer voor jongeren in tijdelijke en precaire jobs. Een betere ondersteuning om ondernemingen en organisaties te laten investeren in de ontwikkeling van uitzend- en tijdelijke werkkrachten zou dit kunnen verhelpen.