Ondernemingsenquête 2018

Project status
Afgerond

In welke mate worden nieuwe vormen van arbeidsorganisatie ingevoerd, hoe en hoeveel wordt er geïnnoveerd en welke trends tekenen zich af in onze ondernemingen en organisaties? Dat onderzoeken we in de Ondernemingsenquête.

Het onderzoek levert cijfers over de feitelijke ontwikkelingen in organisaties in een langer tijdsperspectief. Dit onderzoek wordt al sinds 1998 driejaarlijks telefonisch afgenomen (voorheen heette het ‘TOA’ of Technologie, Organisatie en Arbeid enquête, later ‘IOA’ of Innovatie, organisatie en inzet van Arbeid enquête). Op basis van een selectie van items uit deze enquête wordt sinds 2011 ook de ICO2020 berekend, de Indicator voor Competentiegerichte Ondernemingen.

Wat onderzoeken we?

In de ondernemingsenquête 2018 zitten een aantal basisvragen die een breed spectrum van organisatiepraktijken bestrijken, zoals opleiding, competentiebeleid, werkoverleg, teamwerk en een uitgebreid luik over samenwerking en innovatie op het vlak van product, logistiek, werkprocessen en technologie.

Daarnaast zijn in deze editie vragen opgenomen over digitalisering, circulaire economie en de innovatieve arbeidsorganisatie. 

Werkwijze

De enquête wordt driejaarlijks telefonisch afgenomen bij een representatieve steekproef van ondernemingen en organisaties uit Vlaanderen en Nederlandstalig Brussel. Het gaat om bedrijven en organisaties met minstens één werknemer, uit alle sectoren, inbegrepen het onderwijs, de overheid en de social profit.

De respondenten zijn de personeelsverantwoordelijken of zaakvoerders. De interviews gebeuren aan de hand van een volledig gesloten vragenlijst. De steekproeven zijn gestratificeerd naar sector (industrie inclusief primaire sector, diensten, bouw en quartaire sector) en grootte. De gegevens worden achteraf gewogen voor de totaalcijfers. Voor elke editie wordt een nieuwe steekproef getrokken.

Er werden 1.651 volledig afgewerkte interviews afgenomen; De netto-respons (volledige deelnames t.o.v. weigeringen) lag op 37,2%. De dataverzameling, respons en weging worden verder behandeld in het methodologie rapport.

Timing

De vragenlijst is afgenomen in februari en maart 2018. De resultaten worden in verschillende rapporten gepubliceerd over de ICO 2020, de Circulaire Economie, Digitalisering en de Innovatie Arbeidsorganisatie. Het project werd afgerond in oktober 2019

ICO 2020

In het Pact 2020 kwamen de Vlaamse Regering en de sociale partners overeen dat meer bedrijven tegen 2020 een strategisch competentiebeleid zouden voeren. Via de Ondernemingsenquête van de SERV-Stichting Innovatie & Arbeid wordt deze doelstelling gemonitord. Bedrijven halen de ICO 2020-score als ze minstens aan de helft van de afgesproken criteria voldoen. Deze criteria zijn o.a. opleiding voor minstens de helft van het personeel, competentieprofielen gebruiken voor selectie, vorming of taakverdeling, loopbaanontwikkelingsplannen, personeel benutten als bron van innovatie, teamwerk, jobrotatie … 

55 % van de ondernemingen en organisaties in Vlaanderen met tien of meer werknemers is competentiegericht. Dat is een stuk beter dan in 2014, toen slechts 40% van de bedrijven en organisaties de ICO 2020-score (Indicator Competentiegerichte Ondernemingen) behaalde. De toename zet zich door in alle sectoren en zowel in kleine als grote bedrijven. Als deze positieve evolutie aanhoudt, zal de doelstelling uit het Pact 2020 tussen Vlaamse Regering en sociale partners om bedrijven aan te zetten tot een meer strategisch competentiebeleid gehaald worden.

Circulaire economie

Van de Vlaamse ondernemingen en organisaties levert 87% minstens één circulaire inspanning. Vier op de tien hergebruiken afval, rest- of bijproducten, zeven op de tien letten op de herstel- of recyclagemogelijkheden van producten en de helft deelt middelen zoals logistiek en gebouwen met andere ondernemingen en organisaties.

Het valt op dat bedrijven die circulair aan de slag zijn ook meer innoveren, investeren in het competentiebeleid van hun medewerkers en in automatisering, robotisering en digitalisering. Inspanningen op het ene vlak gaan samen met inspanningen op de overige vlakken. Vooral de grote en industriële organisaties doen veel circulaire inspanningen. Vier op de tien vinden dat investeren in circulaire maatregelen financieel loont.

De helft van de ondernemingen en organisaties wil (meer) circulair werken. Bij de groep die beslist meer circulair wil werken geeft 37% aan niet te weten hoe ze dit moeten aanpakken.

Digitalisering

Zeven op de tien bedrijven en organisaties in Vlaanderen staan positief tegenover digitalisering. Ze zien er kansen in om te groeien. Ruim een derde van de bedrijven en organisaties deed de afgelopen jaren belangrijke investeringen in automatisering en robotisering. Ze blijken vaker dan andere bedrijven economisch te groeien én meer personeel aan te werven. In een gemiddeld bedrijf zijn digitale vaardigheden voor drie kwart van de werknemers vereist.

Kenmerken van een innovatieve arbeidsorganisatie

Twee op de vijf (41%) bedrijven werken met teams. Ongeveer de helft van alle bedrijven met teams (22%) zijn ook teamgeorganiseerd. Dat betekent dat meer dan de helft van de werknemers in teams werkt van maximaal twaalf leden. In tegenstelling tot wat men vaak denkt, resulteert meer teamwerk niet in minder leidinggevenden. Acht op de tien bedrijven zagen in de afgelopen jaren geen verschil in het aantal leidinggevenden niettegenstaande teamwerk sinds 2011 is toegenomen.

65% streeft ernaar om zoveel mogelijk bevoegdheden bij de medewerkers te leggen. Acht op de tien (81%) bedrijven hebben georganiseerd werkoverleg, drie op de tien (29%) kwaliteitskringen. Grote bedrijven hebben meer werkoverleg, kleinere betrekken dan weer relatief meer werknemers.