De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB) beschikt over een goede, stevige basis om zich klaar te maken voor de toekomstige uitdagingen op de arbeidsmarkt tegen 2030. Dat blijkt uit het Deloitte-rapport over VDAB dat Vlaams minister van Werk liet uitvoeren. De Vlaamse werkgevers- en werknemersorganisaties die VDAB beheren willen de komende maanden samen met het management en de minister van Werk met de strategische kernaanbevelingen verder werken om van VDAB een wendbare en toekomstgerichte organisatie te maken. Aan de nieuwe Vlaamse Regering vragen de sociale partners om een duidelijk en stabiel kader vast te leggen in een openbaredienstencontract (= de vroegere beheersovereenkomst). Dat maakt het beleidsproces helder voor VDAB, bakent de rollen af en doet de komende jaren de juiste opdrachten en processen aanpakken op weg naar de uitdagingen van 2030.
"Danny Van Assche, voorzitter SERV: “Het Deloitte-rapport toont dat VDAB een belangrijke rol moet blijven spelen op de arbeidsmarkt van de toekomst. Als bestuurders van VDAB beklemtonen de Vlaamse werkgevers- en werknemersorganisaties het belang van een goed werkende VDAB. Daarom gaan we de komende maanden verder aan de slag met de aanbevelingen uit het rapport. Een openbaredienstencontract kan VDAB in dit traject ondersteunen door helder te bepalen welke resultaten de nieuwe Vlaamse Regering van VDAB verwacht.”
Vastleggen waarin VDAB moet uitblinken
De Vlaamse sociale partners willen de jaarlijkse ondernemingsplannen (JOP) waarmee VDAB nu werkt, vervangen door een openbaredienstencontract. Dat heeft het voordeel dat de prioriteiten voor de duur van een volledige legislatuur duidelijk zijn en vastligt wat de Vlaamse Regering precies van VDAB verwacht. Daarbij horen dan ook voldoende financiële middelen om de opdrachten te vervullen. Zijn er in de loop van de legislatuur aanpassingen nodig n.a.v. bepaalde gebeurtenissen (denk maar aan de voorbije coronacrisis of de vluchtelingen uit Oekraïne) dan biedt het openbaredienstencontract voldoende ankerpunten om zelf als raad van bestuur en management bij te sturen.
De Vlaamse sociale partners kunnen zich in grote lijnen vinden in de strategische kernaanbevelingen uit het Deloitte-rapport om een ecosysteemstrategie uit te bouwen met focus op specifieke segmenten en een meer intensieve opvolging in de trajecten voor werkzoekenden en werkgevers maar het is te bekijken met wie, wanneer en welke groep prioriteit krijgt. Verder moet er rekening mee gehouden worden dat VDAB een belangrijke publieke opdracht heeft die volgens de sociale partners moet voldoen aan zeven kernaspecten:
- zorgen voor transparantie op de arbeidsmarkt
- optreden als neutrale en onafhankelijke gids op de arbeidsmarkt
- wegwerken van de mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt
- bewaken van een gelijke toegang tot de arbeidsmarkt
- garanderen van een toereikend, laagdrempelig en gebiedsdekkend basisaanbod voor bemiddeling en beroepsopleiding
- bewaken van rechten en plichten in het kader van de werkloosheidsreglementering
- borgen van kwaliteit daar waar VDAB er rechtstreeks impact op heeft.
Volgens de werkgevers en vakbonden moet VDAB vooreerst haar regietaken verder uitbouwen. Daarnaast moet VDAB zich toeleggen op haar wettelijke taken zoals het toekennen van premies en het controleren en sanctioneren. Ook de standaard bemiddeling en matching behoren tot de kernopdracht van VDAB. Tot slot moet VDAB vooral in de beginfase van het traject de startcompetenties van werkzoekenden verder ontwikkelen via stages en beroepsopleiding en zo de competentiegap overbruggen.
Samenwerking versterken
De Vlaamse werkgevers en vakbonden erkennen dat een sterkere samenwerking tussen VDAB en de lokale besturen en actoren en andere partners (zoals RIZIV, mutualiteiten, RVA, Actiris, Forem) daarbovenop kan bijdragen tot meer maatwerk en een brede, integrale aanpak van het Vlaams activeringsbeleid. Deze partners bieden meer intensieve en gespecialiseerde diensten en werken dus complementair aan VDAB. Ook daar zijn duidelijke afspraken over resultaatgerichte KPI’s, rolverdeling en opdrachten essentieel. Om de juiste partners te vinden, werkte VDAB een solide sourcingstrategie uit die rekening houdt met de maatschappelijke opdracht en de kerntaken van VDAB. Deze zal op regelmatige tijdstippen geëvalueerd worden.
Doordachte governancestructuur opzetten
De Vlaamse werkgevers en vakbonden onderstrepen dat er in het openbaredienstencontract ook aandacht nodig is voor een doordachte governance- en organisatiestructuur voor VDAB. Het is essentieel dat het management daadkrachtig kan handelen en geruggesteund wordt door een goed functionerende raad van bestuur. De rollen van de voogdijminister, de raad van bestuur, het management en de regeringscommissarissen moeten goed afgebakend zijn. Het openbaredienstencontract formaliseert wie de beleidslijnen uitzet, wie de operationele beslissingen neemt, wie de strategie opvolgt en eventueel bijstuurt bij onvoorziene ontwikkelingen.
De Vlaamse sociale partners willen mee hun schouders zetten onder het optimaliseren van de werking van de raad van bestuur waarin ze zelf zetelen. Zo stellen ze voor het aantal zitjes te beperken (voorzitter – 6 werknemersvertegenwoordigers – 6 werkgeversvertegenwoordigers – 2 regeringscommissarissen). De sociale partners bepalen op korte termijn zelf gezamenlijk de nood aan aanvullende externe expertise voor de governance van VDAB en formuleren op basis hiervan voorstellen om hieraan tegemoet te komen, waarbij het behoud van het paritair beheer in essentie cruciaal is. Het belang van het paritair beheer wordt ook in het rapport van Deloitte onderstreept.
Vier redenen waarom de Vlaamse werkgevers en vakbonden mee aan het stuur zitten van VDAB
- De werkgevers- en werknemersorganisaties zijn actief op het terrein en vormen een directe link met werknemers, werkgevers en werkzoekenden. Zij vertegenwoordigen hen, geven zo feed-back vanop de werkvloer en brengen praktijkkennis binnen bij de raad van bestuur van VDAB.
- De werkgevers- en werknemersorganisaties zijn representatief voor alle sectoren over heel Vlaanderen. Bovendien doorlopen alle organisaties een uitgebreid democratisch proces om tot standpunten te komen.
- De werkgevers- en werknemersorganisaties handelen in het maatschappelijk belang. Ze creëren draagvlak bij hun achterban voor de beslissingen van VDAB.
- VDAB vloeit voort uit de RVA die van oudsher mee door de sociale partners wordt beheerd (medebeheer sociale zekerheid). De werkloosheidsvergoeding wordt ook betaald met middelen die werknemers en werkgevers bijdragen.
Vanuit hun rol binnen de raad van bestuur van VDAB willen de Vlaamse werkgevers en vakbonden dit openbaredienstencontract na de verkiezingen mee vorm geven en onderhandelen met de nieuwe Vlaamse Regering.