Alleen door technologisch leiderschap kan Vlaanderen de grote maatschappelijke uitdagingen zoals digitalisering, klimaatneutraliteit en groeiende zorgnoden gericht aanpakken. Daarbij is strategische autonomie belangrijk zodat we minder afhankelijk worden van landen als de VS en China. Net als grondstoffen en energie worden technologie en innovatie nu vaak als pasmunt gebruikt voor geopolitieke en geostrategische doelen. Hoewel Vlaanderen momenteel tot de absolute innovatietop behoort in Europa, biedt dat geen garantie voor de toekomst. Daarom lanceert de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) een aantal voorstellen om het technologisch leiderschap en de innovatieve slagkracht van Vlaanderen verder te ontwikkelen en te versterken.
Danny Van Assche, voorzitter SERV: “Onderzoek en innovatie worden steeds vaker ingezet als drukkingsmiddel voor strategische en geopolitieke doelen. Het is daarom belangrijk dat we binnen de Europese context technologisch meer onafhankelijk worden van mogendheden als China en de VS. Deze Vlaamse Regering maar zeker ook de volgende moet daarbij niet enkel inzetten op het ontwikkelen van nieuwe technologieën en innovatie maar ook op de valorisatie en verspreiding ervan. Als sociale partners appreciëren we de inspanningen van de Vlaamse Regering om dit thema op de agenda te zetten, zowel tijdens het Europees voorzitterschap van de EU als met Flanders Technology & Innovation.
Onderzoek en ontwikkeling ondersteunen in strategische sectoren
Op het European Innovation Scoreboard 2023 dat de prestaties van EU-landen voor onderzoek en innovatie weergeeft, blijft België het goed doen. Met een innovatiescore van 125,8% is ons land een innovatieleider en bezet het de vijfde plaats binnen de EU. Enkel Nederland, Finland, Zweden en Denemarken doen nog beter. Ook Vlaanderen is met een score van 130,3% een innovatieleider tussen de 239 Europese regio’s. In 2021 ging 3,65% van het bbp in Vlaanderen naar innovatieonderzoek. Vlaanderen is hierdoor de onbetwiste leider in de EU. De Vlaamse overheid moet deze weg blijven bewandelen en baanbrekend onderzoek en innovatie verder ondersteunen. Dat is vooral belangrijk in strategische sectoren die oplossingen zoeken voor een klimaatneutrale en digitale transformatie, meer duurzame productiviteit en groeiende zorgnoden.
Onderzoek en ontwikkeling gebeurt vaak in zogeheten innovatie-ecosystemen. Dat zijn netwerken waarin overheden, ondernemers, financiële instanties, onderzoeks- en kennisinstellingen en overige maatschappelijke organisaties samenwerken aan innovatie. De aantrekkingskracht van deze ecosystemen moet worden versterkt om de vaak buitenlandse ondernemingen die een doorslaggevende rol spelen in de O&O-positionering van Vlaanderen hier te verankeren.
Strategische autonomie als antwoord op innovatieparadox
Volgens de SERV kan strategische autonomie een motor zijn voor meer innovatieve toepassingen en marktintroducties. Daardoor worden strategische afhankelijkheden afgebouwd en het concurrentievermogen vergroot. Ondanks zijn stevige onderzoeksbasis blijft Vlaanderen achter wanneer het gaat om het daadwerkelijk toepassen en commercialiseren van nieuwe kennis. Deze innovatieparadox zien we doorheen de EU. De SERV pleit daarom voor strategische allianties over heel Vlaanderen naar het voorbeeld van de Europese industriële allianties. Zo’n allianties verbinden bloeiende innovatie-ecosystemen met elkaar zodat bijvoorbeeld kennis en creativiteit, talent en ondernemerschap maar ook infrastructuur worden gebundeld. Ook missiegedreven innovatiebeleid kan een remedie zijn tegen marktfalingen of lacunes in kennisontwikkeling en innovatieactiviteiten.
Maak durfkapitaal aantrekkelijk en toegankelijk
Tech startups en scale-ups hebben een unieke rol in de wereld van innovatie. Ze brengen nieuwe ideeën tot leven en zorgen ervoor dat die ideeën ook echt gebruikt kunnen worden. Voor hun financiering zijn ze zeer afhankelijk van durfkapitaal. Maar dat is in de EU een mager beestje in vergelijking met Amerika en China.
Vooral de financiering van deeptech startups en scale-ups die technologieën ontwikkelen die net belangrijk zijn voor de digitale en de klimaatneutrale transitie, staat nog in de kinderschoenen. De sterke verstedelijking van Vlaanderen is een troef die moet uitgespeeld worden (Vlaanderen als één merk) om het start-up en scale-up ecosysteem te versterken en zich op de internationale hightech markt te profileren.