De Stichting Innovatie & Arbeid stelde een 'Indicator Innovatieve Arbeidsorganisatie' op. Met deze indicator willen de sociale partners samen met de Vlaamse Regering de evoluties inzake nieuwe organisatieconcepten in Vlaanderen kunnen opvolgen (= doelstelling 4 van het Pact 2020 over innovatie).
De indicator bestaat uit een berekening van een reeks gegevens uit de European Company Survey van Eurofound. De indicator staat voor het jaar 2013 op 27,9%. De volgende berekening is in 2018 gepland.
Opbouw van de indicator
Voor de opbouw van de indicator is dezelfde werkwijze gevolgd als voor de Indicator Competentiegerichte ondernemingen 2020, die op basis van onze IOA-enquête als monitor dient voor Pact 2020.
We kozen daarbij voor een pragmatische aanpak. Op basis van beschikbare gegevens maakten we een selectie van eigenschappen die de best mogelijke benadering zijn van een innovatieve arbeidsorganisatie.
We vertrokken van de studie die in opdracht van de Europese Commissie is gemaakt. Deze geeft een overzicht van bestaande definities die werden afgetoetst aan bestaande, beschikbare data. De berekening van de indicator gebeurde op basis van data van de European Company Survey, een telefonische enquête die elke vier jaar gehouden wordt in de volledige EU. Dit is vandaag de enige enquête die voor Vlaanderen voldoende benodigde kenmerken van organisaties opvraagt om een indicator te kunnen opmaken.
We baseerden zowel de selectie van de variabelen als de manier waarop een tweedeling is gemaakt op de werkwijze voor ICO2020. Bij elke variabele wordt meteen de gebruikte tweedeling aangegeven: 1, aanwezig of 0, niet aanwezig, op basis waarvan er verder gerekend wordt. We houden enkel rekening met de ‘positieve score’, missings worden als ‘niet gescoord’ beschouwd.
Drie types van kenmerken
We opteerden voor een indicator samengesteld op basis van drie dimensies:
- de mate waarin een innovatief veranderingsproces in de onderneming of organisatie wordt doorgevoerd,
- de aanwezigheid van bepaalde organisatiekenmerken en
- de uitkomsten van de nieuwe manier van organiseren.
Om positief te scoren moeten ondernemingen en organisaties voor de drie types criteria een vastgelegde minimumscore behalen.
27,9% IAO-ondernemingen in Vlaanderen
In de tabel hieronder lichten we de kenmerken per dimensie toe en geven we de cijfers weer voor 2013.
Overzicht van de deelaspecten van de IAO-indicator en berekeningswijze
Proceskenmerken | |||||
A | Er zijn nieuwe of in belangrijke mate verbeterde processen ingevoerd | 32,5% | minstens 1 van de 2 |
48,7% | |
Organisatievernieuwing werd doorgevoerd | 36,9% | ||||
Organisatiekenmerken | |||||
B | Daling van het aantal hiërarchische niveaus bij gelijkblijvend of stijgend aantal werknemers | 1,7% | minstens 1 van de 2 |
30,5% |
Minimaal 53,1%
|
Gelijk blijven van het aantal hiërarchische niveaus bij stijgend aantal werknemers | 28,0% | ||||
C | Werknemers hebben autonomie over planning en uitvoering van dagelijkse taken | 35,9% | minstens 1 van de 2 |
44,7% | |
Teamwerk wordt toegepast en teams hebben autonomie taakverdeling | 22,7% | ||||
D | Opleiding tijdens de werkuren voor minstens de helft van de werknemers | 14,3% | minstens 1 van de 2 |
33,7% | |
On-the-job training voor minstens 60% van de werknemers | 32,2% | ||||
E | Opleiding met oog op verwerven vaardigheden voor een andere job | 41,5% | 1 van de 2 | 62,2% | |
… met het oog op jobrotatie | 52,2% | ||||
F | Regelmatig overleg tussen werknemers en hun direct leidinggevende | 79,7% | minstens 1 van de 2 |
82,4% | |
Regelmatige personeelsvergaderingen voor alle werknemers | 49,3% | ||||
Kenmerken op het vlak van uitkomsten | |||||
G | Werknemers zijn gemotiveerd | 82,9% | Minstens 2 van de 3 |
93,3% |
Beide 40,9% |
Absenteïsme is laag | 80,2% | ||||
Werknemers blijven bij de onderneming | 90,4% | ||||
H | Toename van de arbeidsproductiviteit of | 28,9% | minstens 1 van de 2 |
44,5% | |
toename van de productie | 35,9% | ||||
TOTAAL: |
27,9% |
Gezien de indicator is berekend op basis van een Europese enquête, kan de berekening ook gemaakt worden voor alle Europese lidstaten en een aantal bijkomende landen. De IOA indicator per land vindt u in de volgende tabel.
IOA Indicator EU-landen (met bijkomende landen die deelnemen aan de Eurofound-enquête)
Land | IOA Indicator | Land | IOA Indicator |
Belgium | 28,9% | Malta | 31,8% |
Bulgaria | 26,0% | Netherlands | 34,9% |
Czech Republic | 36,1% | Austria | 53,7% |
Denmark | 47,8% | Poland | 32,2% |
Germany | 38,0% | Portugal | 24,9% |
Estonia | 43,1% | Romania | 26,0% |
Ireland | 48,2% | Slovenia | 44,2% |
Greece | 23,2% | Slovakia | 31,3% |
Spain | 24,1% | Finland | 61,1% |
France | 26,3% | Sweden | 62,1% |
Croatia | 22,7% | United Kingdom | 43,7% |
Italy | 16,4% | Iceland | 49,0% |
Cyprus | 22,6% | Montenegro | 35,8% |
Latvia | 34,5% | The former Yugoslav Republic of Macedonia | 47,5% |
Lithuania | 34,2% | Turkey | 35,2% |
Luxembourg | 23,2% | Totaal | 35,0% |
Hungary | 23,7% |
Bron: Eurofound, European Company Survey 2013, eigen berekening. N = 544, ondernemingen in België die in het nederlands op de vragen hebben geantwoord.