Kennisdiffusie en innovatie in Zorg en Welzijn

Project status
Afgerond

Door wijzigingen in de samenleving - andere zorgnoden, demografische verschuivingen, andere leefsituaties en verwachtingspatronen, veranderende arbeidsmarkt - en door wijzigende beleids- en financieringsmodellen en nieuwe regelgeving worden organisaties en ondernemingen ertoe aangezet om het aanbod te herdenken en meer participatief met de betrokkenen te gaan werken. Ook technologische veranderingen en digitalisering hebben een impact en bieden zowel nieuwe uitdagingen als mogelijkheden. Een evolutie die we onder andere zien is het opzetten van nieuwe samenwerkingsvormen, zowel sectoraal als over de sectoren heen en het samenbrengen van activiteiten op het vlak van logistiek, catering, ICT, IKZ, enz. De focus van dit project richt zich op de kennisdiffusie en innovatieprocessen die inspelen op deze veranderde context.

Wat onderzoeken we?

Dit is een vervolgonderzoek op het rapport ‘Kennisdiffusie en innovatie bij Vlaamse kmo’s’ (2016), waarbij de vragen zich nu toespitsen op de sector van Zorg en Welzijn. Hoe komen kennisdiffusie en innovaties tot stand in organisaties en ondernemingen in de sector van Zorg en Welzijn?

Werkwijze

Inleidend op het onderzoek is gebruik gemaakt van vakliteratuur en eerder eigen onderzoek over innovatiebeleid, en is informatie verzameld via verkennende gesprekken met experten in het veld. Het belangrijkste deel van het onderzoek bestaat uit gesprekken met organisaties – twaalf casestudies - op het terrein.

Timing

Het project werd opgestart in juni 2016. Het rapport werd gepubliceerd op 25 april 2007.

Resultaten

Gesprekken met vijf woonzorgcentra, drie thuiszorgorganisaties of -verpleging en vier initiatieven voor personen met een handicap brachten een aantal relevante inzichten naar voor met betrekking tot de visie op innovatie, de rol van technologie en ICT, de omschakeling naar nieuwe dienstenmodellen, samenwerking met andere organisaties en sectoren en de rol van de overheid.

  • Innovatie is gericht op de kwaliteit van het leven

    Innovatie in de sector van zorg en welzijn is gericht op het verbeteren van de kwaliteit van het leven van de zorgvragers. De cases die we in kaart brachten willen op deze vlakken excelleren en willen organisatie-breed en continu innoveren. In deze cases zien we dat inspirerend leiderschap een belangrijke motor voor innovatie is.

  • Technologie en digitalisering ondersteunt innovatieprocessen

    We zien in de cases dat ICT-tools de innovaties op het vlak van producten, diensten en processen ondersteunen. De digitalisering van de informatie en communicatie – met onder andere de elektronische patiëntendossiers - doet zijn intrede vooral in de ouderenzorg maar bij uitbreiding in alle zorgsectoren en zal in de toekomst wellicht voor een sterke ondersteuning van de zorgprocessen kunnen zorgen.

  • Organisaties maken werk van nieuwe dienstenmodellen en uitbreiding van de zorgketen

    Het dienstenaanbod van organisaties komt op dit moment onder druk te staan omwille van de vele veranderingen in financiering en regelgeving. De persoonsvolgende financiering in de sector van ondersteuning voor personen met een handicap zorgt voor een switch van aanbod naar vraag gestuurd werken. In woonzorgcentra worden plaatsen voorbehouden voor de meest zorgbehoevenden waardoor het dienstenmodel zich moet aanpassen en men ook ambulante zorg in het dienstenpakket moet opnemen. In de lijn hiervan zien we dat een verhoogde samenwerking met andere organisaties de eigen diensten beter stroomlijnt.

    Bij innovatie staat kennisdiffusie en samenwerking met collega’s en kenniscentra hoog op de agenda. De grootste koudwatervrees om samen te werken is er tussen de ‘profit’ en ‘social profit’. De opkomende concurrentiedruk werpt een schaduw op de langetermijnstrategieën en op het sociaal ondernemerschap, waaraan nochtans grote nood is.

  • Vraag naar ondersteuning door de overheid

    We zien dat alle organisaties veel belang hechten aan betrokkenheid bij het tot stand komen van het beleid. Verder is er een grote vraag naar standaarden in de digitalisering. Het is van belang dat de overheid zorgt voor de verbindende software. Bij het inzetten van steuninstrumenten is er volgens de bevraagde organisaties nood aan superviserend vertrouwen en oog voor vraaggestuurde steun. Uit de gesprekken blijkt dat de organisaties het belangrijk vinden dat de overheid mee ruimte voor nieuwe verdienmodellen schept en de ontschotting tussen de subsectoren ondersteunt. Ook hefbomen voor kennisdiffusie en samenwerking worden gezien als belangrijke potentiële beleidsinstrumenten om innovatie te ondersteunen.

Tot slot vraagt ook de vernieuwing in zorgprofielen en de behoefte aan nieuwe functies en competenties een actieve rol van de overheid. Een voorbeeld hier is de groeiende behoefte aan zorgcoaches die in een wijzigend en complex zorglandschap de zorgvrager bijstaan om snel en efficiënt een antwoord te vinden op de zorgvraag.