Werkbaarheidsprofiel van kortgeschoolde jongeren

De jobkwaliteit van kortgeschoolde jonge werknemers in kaart gebracht op basis van de Vlaamse werkbaarheidsmonitor 2004-2016

Jongeren die zonder een diploma secundair onderwijs op de arbeidsmarkt komen, geraken niet alleen moeilijk aan de slag, maar komen vaak ook in weinig werkbare jobs terecht. Uit de Werkbaarheidsmeting 2016 blijkt dat slechts vier op de tien van deze kortgeschoolde jongeren tussen 18 en 35 jaar werkbaar werk hebben. Hun job biedt weinig regelmogelijkheden en ze krijgen te weinig ondersteuning door hun leidinggevende. Ook het ontbreken van bijscholingskansen zetten bij deze jongeren een domper op het werkplezier en de leermogelijkheden.

Knipperlicht voor demotivatie en leertekorten

Met de notie werkbaar werk verwijzen de Vlaamse sociale partners naar banen waarvan je niet overspannen of ziek dreigt te worden, die ruimte laten voor een evenwichtige werk-privé-balans, de werkmotivatie stimuleren én voldoende kansen bieden op bijblijven/bijleren. Uit de Werkbaarheidsmeting 2016 blijkt dat 42% van de kortgeschoolde werknemers in de leeftijdsgroep 18 tot 35 jaar een job hebben die aan deze vier criteria beantwoordt. Dit is ruim tien procentpunt lager dan de werkbaarheidsgraad bij hun leeftijdgenoten (53%) die het secundair onderwijs hebben afgerond of hoger onderwijs hebben gevolgd.

Een derde van de kortgeschoolde jonge werknemers hebben af te rekenen met werkstressklachten, maar dit is ook zo bij hun midden/hooggeschoolde collega’s. Ook voor de werk-privé-balans verschilt het rapport voor beide groepen nauwelijks. Vooral meer motivatieproblemen (31% tegenover 21%) en een tekort aan leerkansen (31% tegenover 12%) maken het verschil.

Investeer in bijscholing maar ook in uitdagend werk en coaching

Het minder fraaie rapport van kortgeschoolde jongeren voor motivatie en leerkansen heeft niet zozeer te maken met hun gebrek aan diploma of schoolervaringen uit het verleden, maar wel met de kenmerken van hun werksituatie vandaag.

Zo volgden twee derden van de kortgeschoolde jonge werknemers het jaar voor de meting geen enkele opleiding of bedrijfstraining. Bij de midden/hooggeschoolden is dat slechts een derde. Daarnaast bepalen vooral de jobinhoud en de dagelijkse werkcontext de leermogelijkheden en motivatie. Jongeren zonder diploma hebben vaker routinejobs met weinig autonomie en regelmogelijkheden. Ruim dubbel zo veel kortgeschoolde jonge werknemers (66,5%) komen terecht in dergelijke jobs, tegenover 31% van de hoger geschoolde jongeren. Bovendien loopt voor kortgeschoolde jongeren vaker iets fout met de coaching door de direct leidinggevende: 18% van de kortgeschoolden tegenover 12% van de midden/hooggeschoolden kan niet (altijd) rekenen op een adequate ondersteuning van de leidinggevende.

Willen we jongeren zonder diploma secundair onderwijs meer uitzicht geven op werkbaar werk, dan is een meersporenaanpak nodig. Zowel meer investeren in permanente vorming en bijscholing, als zorgen voor meer gevarieerd werk met voldoende regelmogelijkheden en zorg voor een aangepaste coaching en support kunnen een oplossing bieden.

De Vlaamse Werkbaarheidsmonitor is een initiatief van de Vlaamse sociale partners en werd ontwikkeld door de Stichting Innovatie & Arbeid. De werkbaarheidsmeting 2016 kreeg de financiële steun van de Vlaamse minister bevoegd voor Werk. Alle informatie en onderzoeksresultaten vind je op www.werkbaarwerk.be.