Een snelle relance is nu essentieel voor duurzame economische groei en gezonde overheidsfinanciën
Om de economische en sociale gevolgen van de coronacrisis op te vangen, zette de Vlaamse Regering het voorbije jaar heel wat financiële middelen in als schokdemper voor gezinnen en ondernemingen. De regering voorzag daarom in 2021 al een flink begrotingstekort. Uit berekeningen van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) blijkt dat het tekort bij ongewijzigd beleid verder oploopt tot 4,1 mld. euro in 2021. Dat is 1,6 mld. euro meer dan de Vlaamse Regering heeft geraamd bij opmaak van deze begroting. Het verschil is te wijten aan bijkomende maatregelen voor de tweede coronagolf en de verslechterende conjunctuur. Ook de schuldgraad neemt de komende jaren, zonder ingrijpen, verder toe.
De Vlaamse sociale partners pleiten ervoor om de relance nu snel en efficiënt op gang te trekken en zo een duurzame economische groei te stimuleren. Dat zorgt niet alleen bij werknemers, bedrijven en de hele samenleving voor perspectief maar zal ook een gunstig effect hebben op de Vlaamse begroting. De Vlaamse sociale partners vragen de Vlaamse Regering vooral te kiezen voor strategische investeringen en hervormingen die een coherent geheel vormen en die inspelen op de grote transformaties en maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan, zoals klimaat, digitalisering en zorg.
SERV-voorzitter Ann Vermorgen: “De coronacrisis is de grootste economische en maatschappelijke crisis sinds WO II. Naast een volgehouden crisisbeheersingsbeleid heeft Vlaanderen nu vooral nood aan een relancebeleid. Die relance komt er echter niet vanzelf: ze moet fors ondersteund worden door investeringen en hervormingen. Zo kunnen we een duurzame economische groei veiligstellen, zorgen voor het behoud van ondernemingen en jobs en de post-coronawereld toekomstgericht vormgeven.”
Vlaamse begroting als schokdemper en springplank
De macro-economische vooruitzichten voor 2021 en de volgende jaren zijn heel onzeker. De coronacrisis veroorzaakt een aanzienlijke recessie die het economische weefsel, de arbeidsmarkt en onze manier van werken en leven flink op zijn kop zetten. In de meest recente ramingen blijft het bbp van 2021 zelfs onder dat van 2019. Als de gehele economie (horeca, toerisme, luchtvaart, cultuur, evenementen …) in de loop van 2021 weer op gang trekt, zal zich dat niet automatisch vertalen in hogere groeicijfers. Er zullen grote inspanningen nodig zijn om de Vlaamse economie en overheidsfinanciën op termijn weer gezond te maken.
SERV-raming begrotingstekort en schuldgraad
Op basis van de beschikbare informatie begin januari zou het geraamde begrotingstekort voor 2021 1,6 mld. euro hoger uitvallen dan voorzien door de Vlaamse Regering in de begroting 2021. De SERV berekent een tekort van 4,1 mld. euro. Dat komt vooral door de bijkomende maatregelen die genomen zijn tijdens de tweede coronagolf (0,7 mld. euro), het sociaal akkoord met de zorgsector (0,3 mld. euro) en de verwachte tragere relance van de economie (0,7 mld. euro minder ontvangsten).
Bij ongewijzigd beleid zal ook de schuldgraad de komende jaren aanzienlijk groeien. In 2021 zou de schuld 35,1 mld. euro bedragen of 70% van de ontvangsten. Ook tijdens de rest van de legislatuur zou de schuld sneller aangroeien (tot 103,1% van de ontvangsten in 2024) door de verwachte begrotingstekorten en de financiering van de aangekondigde beleidsplannen, zoals het Vlaamse Relanceplan voor Herstel en Veerkracht (4,3 mld. euro).
Zie figuur 1 en 2.
Schouders onder het relancebeleid
Voor de relance is het cruciaal dat de Vlaamse Regering investeert met eigen middelen én maximaal gebruik maakt van de beschikbare Europese middelen. De Vlaamse sociale partners vragen om de fondsen voor Vlaanderen uit de Europese Faciliteit voor Herstel en Veerkracht (2,25 mld. euro) vooral in te zetten op enkele grote, prioritaire investeringen en hervormingen die een coherent geheel vormen en Vlaanderen klaarstomen voor de toekomst. Ook moet gegarandeerd worden dat deze projecten voldoende ‘additionaliteit’ bevatten en dus niet enkel bestaand beleid versnellen en versterken. De Vlaamse sociale partners willen bij deze economische en maatschappelijke crisis samen hun schouders zetten onder het relancebeleid van de Vlaamse Regering.
Uitdagingen voor Vlaamse overheidsfinanciën
Vlaanderen staat duidelijk voor grote uitdagingen. Ook bij een gunstige conjunctuurontwikkeling blijven de inspanningen zeer aanzienlijk. Naast het relanceplan dat de economie weer naar een sterke, duurzame groei moet leiden, bekijkt de Vlaamse Regering ook of ze voor de uitgaven een strikt groeipad kan ontwerpen. Daarom wil ze vanaf de begroting 2022 met een uitgavennormering van start gaan. Tot slot zal het bestaande beleid via uitgavendoorlichtingen (Vlaamse Brede Heroverweging) op hun relevantie, efficiëntie en effectiviteit onderzocht worden.
De relance op gang brengen en tegelijk deze hervormingen opstarten is ambitieus. Het toont aan dat de Vlaamse Regering de ernst van de situatie goed begrijpt. In 2021 moeten al duidelijke resultaten geboekt worden. De Vlaamse sociale partners ondersteunen deze nieuwe initiatieven die nodig zijn om de overheidsfinanciën onder controle te houden.