Met 54,4% van de werknemers met een werkbare job scoort de zorg- en welzijnssector in 2016 nog steeds boven het Vlaamse arbeidsmarktgemiddelde. Sinds 2010 gaat de sector er echter op achteruit. Toen werd nog een werkbaarheidsgraad van 60% opgetekend. Vooral de toename van werkdruk- en stressproblemen is hiervoor verantwoordelijk. In de rusthuizen tekent deze evolutie zich het scherpst af.
Terugval van de werkbaarheidsgraad onderzocht
Waar de werkbaarheidsgraad in de zorg- en welzijnssector in het voorbije decennium stelselmatig toenam van 56,1% in 2004 naar 60,0% in 2010, noteren we sindsdien een daling van het aandeel werknemers met een werkbare job naar 54,4% in 2016. De sector volgt daarmee de trend op de Vlaamse arbeidsmarkt, zij het met een werkbaarheidsgraad die op een significant hoger niveau ligt dan het Vlaamse sectorgemiddelde.
Evolutie van de werkbaarheidsgraad in de zorg- en welzijnssector en op de Vlaamse arbeidsmarkt
Bron: Vlaamse Werkbaarheidsmonitor Werknemers 2004-2016
Een blik op de onderliggende werkbaarheidsindicatoren geeft een duidelijk zicht op de knelpunten in de werksituatie van werknemers in de zorg- en welzijnssector in 2016:
- 35,0% heeft af te rekenen met werkstressklachten;
- 13,6% kampt met motivatieproblemen;
- 13,7% heeft onvoldoende leermogelijkheden in de job;
- 11,0% signaleert problemen in de werk-privé-combinatie.
Op het vlak van motivatie en competentie-ontwikkelingskansen kan de sector een positieve balans voorleggen: het percentage werknemers met onvoldoende leermogelijkheden daalde van 18,0% in 2004 naar 13,7% in 2016. Sinds 2013 zien we wel een gevoelige toename van het aandeel werknemers met werkstressklachten (van 29,6% naar 35,0%). Ook voor de indicator ‘werk-privé-balans’ is er een negatieve evolutie: het aandeel werknemers in een probleemsituatie nam toe van 8,6% in 2013 naar 11,0% in 2016.
Op zoek naar een verklaring komen de psychosociale risicofactoren in het vizier. Het aandeel werknemers in de sector dat aankijkt tegen een hoge werkdruk steeg in de afgelopen drie jaar van 29,8% naar 38,1%. Voor emotionele belasting noteren we eveneens een toename van de risicogroep van 35,4% naar 41,3%.
Werkdruk en stress in deelsectoren onder de loep
Vooral voor de psychosociale belasting in de rusthuizen registreert de werkbaarheidsmonitor indicatorscores in knipperlicht-modus. Het aandeel werknemers in een hoge werkdruksituatie stijgt tussen 2013 en 2016 van 39,9% naar 50,6%. Het aandeel met emotioneel belastend werk stijgt van 35,4% naar 46,5% en dat met werkstressklachten van 35,3 naar 42,4%. Met een werkbaarheidsgraad van 48,5% in 2016 klokt de subsector van de rusthuizen af ruim beneden onder het referentiecijfer voor de zorg- en welzijnssector.
Aandeel werknemers met werkbaarheidsknelpunten in (deelsectoren van) de zorg- en welzijnssector
Bron: Vlaamse Werkbaarheidsmonitor Werknemers 2013-2016
Het werkbaarheidsrapport 2016 voor de ziekenhuizen (met een werkbaarheidsgraad van 55,7%), de subsector ‘gehandicaptenzorg, jeugdbijstand en welzijnswerk’ (58,5%) en de gezins- en bejaardenhulp (60,7%) oogt rooskleuriger. Maar ook hier brengen de meetresultaten 2013-2016 voor hoge werkdruk, emotionele belasting en werkstress dezelfde trend van een toenemende pyschosociale belasting aan het licht. Dat heeft ook in deze subsectoren een negatieve impact op de werkbaarheidsgraad.
Het rapport ‘Werkbaar werk in de gezondheids- en welzijnszorg. Sectorale analyse op de Vlaamse werkbaarheidsmonitor 2004-2016’ kan je hier downloaden.
De Vlaamse Werkbaarheidsmonitor is een initiatief van de Vlaamse sociale partners en werd ontwikkeld door de Stichting Innovatie & Arbeid. De werkbaarheidsmeting 2016 kreeg de financiële steun van de Vlaamse minister bevoegd voor Werk. Alle informatie en onderzoeksresultaten vind je op www.werkbaarwerk.be.