Freelancers in Vlaanderen

De belangstelling voor freelancers op de arbeidsmarkt groeit. Maar wie deze nieuwe zelfstandige ondernemers precies zijn, hoe groot deze uiterst diverse groep is, welk werk ze doen en hoe tevreden ze zijn over hun job is niet zo duidelijk. Om dit scherper te krijgen brengt de Stichting Innovatie & Arbeid deze groep ondernemers gedetailleerd in kaart en beantwoordt voor het eerst de vraag of freelance werk ook werkbaar werk is.

120 000 freelancers in Vlaanderen

Hoeveel freelancers Vlaanderen telt, is niet zo gemakkelijk te zeggen. Dat komt omdat iedereen er iets anders mee bedoelt en freelancers geen apart juridisch statuut hebben. Ze zijn dus moeilijk in statistieken terug te vinden. Voor de Stichting Innovatie & Arbeid is een freelancer een zelfstandige ondernemer die geen personeel heeft en zijn eigen arbeid, kennis of creativiteit ‘verhuurt’ aan bedrijven. Dat gebeurt op tijdelijke of projectbasis. Gereglementeerde of vrije beroepen zoals bv. een advocaat of architect zijn geen freelance jobs.

Op basis van deze definitie raamt de Stichting Innovatie & Arbeid dat Vlaanderen 119 226 freelancers telt. Omgerekend zijn er per honderd werkende Vlamingen ongeveer 7 freelancers actief (zie grafiek). De klassieke loonarbeid blijft dus de meest voorkomende tewerkstellingsvorm in Vlaanderen, maar de freelancers zijn een groeiend segment binnen de nieuwe zakelijke diensten. Deze groei wordt in de hand gewerkt door de verzelfstandiging in sommige sectoren en beroepen, de digitalisering met opdeling van werk in kleinere zelfstandige deeltaken en de toename van non-standard work.

Freelance werk neemt vaak de vorm aan van management- en bedrijfsadvies (31%). Bijna een kwart (23%) is actief binnen communicatie, reclame, vormgeving en fotografie. 17% verleent IT-diensten.

schematische voorstelling Hoeveel freelancers zijn er op 100 werkende Vlamingen

Freelancers: wie zijn ze?

Op basis van de Werkbaarheidsmonitor, een driejaarlijkse grootschalige enquête bij werkend Vlaanderen, kunnen we een beeld schetsen van zelfstandige ondernemers zonder personeel (zzp) in de intellectuele diensten. Dat zijn raadgevers, makelaars, consultants en ondernemers actief in ICT en immobiliën: een niche waarbinnen freelancers zeer actief zijn.

Bijna vier op de vijf (78,7%) zzp’ers in de intellectuele diensten zijn mannen. Ruim de helft is tussen 30 en 49 jaar. Een relatief groot deel (één op drie) is ouder dan 50 jaar. De meeste (84,9%) zijn al meer dan vijf jaar actief als zzp’er en zijn hoog opgeleid (86,6%).

Hoe tevreden zijn freelancers?

Zzp’ers in de intellectuele diensten zijn vooral ontevreden over hun sociaal statuut (slechts 15,9% tevreden). Daarentegen zijn ze opvallend tevreden met hun jobkeuze (83,9% is tevreden). Dat is de hoogste score van alle zelfstandige ondernemers.

Is freelance werk ook werkbaar werk?

Wat werkbaar werk betreft, staan zzp’ers in de intellectuele diensten aan de top. De werkbaarheidsgraad ligt op 57,8%, voor alle zelfstandige ondernemers samen is dat maar 50,7%.

Toch is het in deze job niet allemaal rozengeur en maneschijn. Ruim een kwart (28,7%) heeft problematische werkstress en nog eens een kwart (26,6%) heeft problemen om werk en privé met elkaar te combineren. Vooral werkdruk (40,4% problematisch) en emotionele belasting (23,7%) bedreigen de werkbaarheid van de job.

Knelpunten en uitdagingen

Freelancers in Vlaanderen staan voor verschillende uitdagingen bij de organisatie van hun werk. In bepaalde gevallen staat hun verdienmodel onder druk door een neerwaartse tarievendruk (de goedkoopste wint). De continue zoektocht naar klanten zorgt voor onzekerheid over toekomstig werk en inkomen. Soms ontbreken contracten of bevatten ze valkuilen (bv. rond intellectuele eigendom, betalingstermijnen) of zijn ze te nemen of te laten. De grens tussen freelance werk en schijnzelfstandigheid is soms dun. Daarnaast springen de voordelen op het werk en de verschillen in statuut in het oog tussen de zelfstandige freelancer en de vaste medewerker in loondienst bij eenzelfde opdrachtgever. Zo’n verschillen doen de vraag rijzen of een specifiek statuut nodig is voor freelancers.

Meer aandacht nodig voor freelancers

De context waarin freelancers werken evolueert snel. Het ontbreken van een uniforme definitie verhindert dat het beleid aandacht heeft voor deze groeiende groep op de arbeidsmarkt. De Stichting Innovatie & Arbeid doet met dit onderzoek een voorzet om meer aandacht te vragen voor de freelancers. Hoe dan ook dekt de vlag ‘freelancer’ vele ladingen van management consultants, over media professionals tot koeriers. Dé freelancer bestaat niet. Er is dus nood aan een veelzijdige beleidsaanpak.

 

Contact