Uit een nieuw rapport van de SERV/Stichting Innovatie & Arbeid op basis van de Vlaamse Werkbaarheidsmonitor blijkt dat de kwaliteit van de competentieportfolio van de Vlaamse zelfstandige ondernemer er op diverse vlakken blijft op vooruit gaan in vergelijking met vorige metingen. Sterke componenten van de competentieportfolio zijn de stijgende scholingsgraad en de grote leermogelijkheden die een zelfstandige activiteit biedt. Het volgen van bijscholing is nog geen veralgemeende attitude, maar raakt wel steeds meer ingeburgerd. Dit weerspiegelt zich echter (nog) niet meteen in een toename van de mate waarin zelfstandige ondernemers zichzelf in elke situatie vaktechnisch en inzake bedrijfsbeheer voldoende opgeleid ervaren.
Binnen de zelfstandigenpopulatie geven vrouwelijke ondernemers, jonge starters en de sector van de vrije beroepen meer dan gemiddeld aan dat zij een ernstig management opleidingsdeficit ervaren. Dit zijn deelpopulaties die tegelijkertijd meer dan gemiddeld aangeven dat ze een hoge basisopleiding hebben genoten en dat ze zichzelf bijscholen. Hieruit kunnen we afleiden dat het zelf ingeschatte opleidingstekort voor management niet eenzijdig toe te schrijven is aan de traditionele participatiebarrières en praktische drempels (tijd, locatie, kostprijs). Ook inhoudelijke drempels (beschikbaar aanbod) of strategische drempels (ervaren noodzaak) spelen een rol. Dit is relevant voor een beleid inzake levens-lang leren dat zich wil baseren op een segmenteringsmodel met aangepaste hefbomen, zoals bijvoorbeeld de OESO voorstelt (cfr OESO Skills Strategy Flanders).
Een positieve samenhang die in dit verhaal een rol speelt, is de invloed die uitgaat van het sociaal netwerk waarop de ondernemer bij de bedrijfsvoering een beroep kan doen wanneer hij of zij dit nodig acht. Het gaat dan bijvoorbeeld om verenigingen, externe adviseurs of een familieraad.
Er blijkt evenzeer een samenhang tussen de competentieportfolio en andere kenmerken van het ondernemerschap. Een kwalitatieve competentieportfolio van zelfstandige ondernemers draagt bij tot de tevredenheid over de ondernemersloopbaan, tot een klimaat van langer werken, tevredenheid met de keuze voor het ondernemerschap, groeiperspectieven, en meer werkbaar werk voor ondernemers.
Deze samenhang is nog explicieter voor het vastgestelde management opleidingsdeficit. Ook de tevredenheid met de financieel-economische toestand van de zelfstandige activiteit, en de mogelijkheid tot het bekomen van financiering of leningen zijn elementen in dit verhaal.
De analyse geeft vanuit bovenstaand perspectief aan dat het meervoudig loont om in te zetten op de kwaliteit van de competentieportfolio van zelfstandige ondernemers. Zowel het beleid, de ondernemer zelf, als zijn sociaal netwerk kunnen hier toe bijdragen.
Signaalfunctie
Het Dashboard voor monitoring van de competenties en opleiding van de zelfstandige ondernemers, heeft in de eerste plaats een signaalfunctie. Het geeft trends en algemene tendensen aan. Er is verder afzonderlijk, specifiek en/of longitudinaal onderzoek nodig rond de verschillende competentie-aspecten om de mechanismen die aan de basis liggen van de resultaten die wij vonden, beter in kaart te brengen. Dit moet het mogelijk maken om tot nog meer concrete hefbomen te kunnen komen om de noden van ondernemers op deze vlakken verder te versterken.
Dashboard competenties zelfstandige ondernemers (Vlaamse Werkbaarheidsmonitor 2019)