Met een werkbaarheidsgraad van 46,9% klokt de tertiaire sector (profitdiensten) in 2016 vier procentpunt lager af dan het Vlaamse arbeidsmarktgemiddelde. De vooruitgang, die zowat tien jaar geleden werd geboekt, kon nadien niet bestendigd worden. De leermogelijkheden verbeterden maar tegelijk nam ook het aandeel werknemers met werkdruk- en stressproblemen gevoelig toe.
Terugval van de werkbaarheidsgraad onderzocht
Het aandeel werknemers met een werkbare job in de dienstensectoren nam tussen 2004 en 2007 significant toe van 47,8% naar 51,2%. De werkbaarheidsgraad bleef tot 2013 op ongeveer hetzelfde niveau. De meetresultaten tonen een terugval naar 46,9% in 2016. De sector volgt daarmee de trend op de Vlaamse arbeidsmarkt, zij het op een systematisch lager werkbaarheidspeil dan in de andere sectoren.
Evolutie van de werkbaarheidsgraad in de tertiare sector en op de Vlaamse arbeidsmarkt
Bron: Vlaamse Werkbaarheidsmonitor Werknemers 2004-2016
Een blik op de onderliggende werkbaarheidsindicatoren geeft een duidelijk zicht op de knelpunten in de werksituatie van de werknemers in de profitdiensten in 2016:
- 34,3% heeft af te rekenen met werkstressklachten;
- 24,1% kampt met motivatieproblemen;
- 22,6% heeft onvoldoende leermogelijkheden in de job;
- 12,7% signaleert problemen in de werk-privé-combinatie.
Op het vlak van competentie-ontwikkelingskansen kan de tertiaire sector een positief bilan voorleggen: het percentage werknemers met onvoldoende leermogelijkheden daalde van 25,8% in 2004 naar 22,6% in 2016. Een verklaring is onder meer een verhoogde opleidingsparticipatie: het aandeel werknemers, dat op jaarbasis een bijscholing of bedrijfstraining volgt, nam in die periode toe van 37,3% naar 49,6%.
Sinds 2013 zien we echter ook een gevoelige toename van het aandeel werknemers met werkstressproblemen (van 30,2% naar 34,3%). De ongunstige evolutie van deze indicatorscore duidt op een toegenomen arbeidsbelasting. Het aandeel werknemers in de diensten dat aankijkt tegen een hoge werkdruk steeg in de afgelopen drie jaar van 30,0% naar 37,9%.
Een blik op het rapport van een aantal dienstensectoren
De meetresultaten van de werkbaarheidsmonitor voor de afzonderlijke dienstensectoren liggen in lijn met dit globale beeld van de werkbaarheidsevoluties in het tertiaire sectorcluster.
Werkbaarheidssituatie van werknemers in een aantal (profit) dienstensectoren in kaart gebracht
Bron: Vlaamse Werkbaarheidsmonitor Werknemers 2004-2016
Enerzijds stellen we vast dat alle sectoren in het afgelopen decennium een duidelijk vooruitgang boeken op het competentieterrein. Er worden zelfs enkele spectaculaire resultaten behaald. Het aandeel werknemers met een leerdeficit in zakelijke diensten halveerde bijna van 25,6% naar 13,6%. In de transportsector verdubbelde de groep die bijscholing volgt van 26,8% naar 55,3%.
Anderzijds blijken de pyschosociale belastingsparameters bij de meest recente meting negatief te evolueren en in een aantal sectoren zelfs dieprood te kleuren. In de groot- en kleinhandel stijgt het aandeel werknemers met werkstressklachten met een vierde (van 28,3% in 2013 naar 34,8% in 2016). In diezelfde periode nam de groep werknemers in een hoge werkdruksituatie toe met een derde in de banken en verzekeringen (van 36,6% naar 48,6%) en in de zakelijke diensten (van 31,6% naar 43,3%).