Werk speelt een belangrijke rol om de recente stroom vluchtelingen in Vlaanderen snel en duurzaam te integreren. Daarom vraagt de Commissie Diversiteit met vertegenwoordigers van de sociale partners en het Minderhedenforum meer flexibiliteit en pragmatisme in de begeleiding van deze nieuwkomers. Zij adviseren om de eerste periode van opvang beter te benutten, niet te wachten met loopbaanoriëntatie tot na het inburgeringstraject, meer in te zetten op Nederlands leren op de werkvloer en taalhoffelijkheid toe te passen. Het is daarbij belangrijk dat de vluchtelingen zoveel mogelijk de regie van hun integratietraject in eigen handen hebben.
Karel Van Eetvelt, voorzitter Commissie Diversiteit: “Vlaanderen staat voor de uitdaging om vluchtelingen snel maar duurzaam aan het werk te helpen. Om een goede start te verzekeren kan loopbaanoriëntatie al veel vroeger, van bij de start van het inburgeringstraject worden aangeboden. Het is ook niet altijd nodig om eerst Nederlandse lessen te volgen en dan pas uit te kijken naar werk. Een nieuwe taal leren gaat vaak sneller bij gebruik ervan in een concrete werkcontext.”
Werk als hefboom gebruiken
Een snelle toegang tot werk is een belangrijke hefboom voor een duurzame integratie. Volgens de Vlaamse Migratie- en Integratiemonitor 2015 scoort Vlaanderen slecht tegenover andere Europese regio’s voor de werkzaamheidsgraad van personen met een niet-EU-herkomst (46,9%) tegenover personen met een Belgische herkomst (71,8%). Vaak gaat het voor die eerste groep dan nog over jobs waarvoor men overgekwalificeerd is met tijdelijke contracten, lage lonen … Redenen genoeg dus om de extra-kwetsbare groep van vluchtelingen vanaf het begin in snelle en duurzame trajecten naar werk te leiden om zo hun integratie te bespoedigen.
Eerste periode van opvang beter benutten
De opvang van asielzoekers en de beoordeling van de asielvragen zijn federale bevoegdheden. Vlaanderen start in regel pas nadien met een integratietraject. Wel kunnen vluchtelingen al na vier maanden een arbeidskaart aanvragen, inschrijven bij VDAB en inburgering of een beroepskaart aanvragen. De Commissie Diversiteit vraagt zich echter af hoeveel vluchtelingen hiervan op de hoogte zijn en deze mogelijkheden benutten. Betere en veralgemeende informatie voorzien in deze eerste fase is dus zeker nodig.
Loopbaanoriëntatie vroeger starten
Vluchtelingen waarvan een permanent verblijf waarschijnlijk is, kunnen al veel vroeger loopbaanoriëntatie krijgen en de werking van onze arbeidsmarkt, de mogelijkheden als werknemer of ondernemer, hun competenties en ontwikkelingsnoden leren kennen. In plaats van het eerste deel van het inburgeringstraject af te wachten, kan dat al van bij de start. Een Duits PeRF-programma in de deelstaat Noordrijn-Westfalen kan ter inspiratie dienen. Gedurende twaalf weken krijgen de vluchtelingen lessen over hoe de Duitse arbeidsmarkt werkt, worden hun competenties in kaart gebracht, krijgen ze een gespecialiseerde taalopleiding en assistentie bij hun kandidaatstelling voor een job.
Inzetten op geïntegreerde taaltrajecten
VDAB werkt volgens het principe integration through work, maar houdt voor de vluchtelingen nog steeds voornamelijk een lineaire benadering aan waarbij eerst Nederlands geleerd wordt en nadien pas wordt ingezet op een traject naar werk. De Commissie Diversiteit vraagt om leren, werken en taalverwerving meer terzelfdertijd te laten verlopen en meer in te zetten op Nederlands leren op de werkvloer. Dat betekent dat niet enkel het onderwijs certificaten Nederlands moet kunnen uitreiken, maar dat het ook daarbuiten zou moeten mogelijk zijn via samenwerkingsverbanden.
Taalhoffelijkheid zoveel mogelijk hanteren
VDAB past in haar dienstverlening voor vluchtelingen het principe van de taalhoffelijkheid toe. Dat wil zeggen dat de dienstverlening uitzonderlijk ook in een vreemde taal kan gebeuren. De Commissie Diversiteit roept op om deze pragmatische aanpak ook bij andere instanties zoals lokale besturen, OCMW’s, huisvestingsdiensten, scholen, medische diensten … te hanteren ten aanzien van vluchtelingen tijdens het eerste jaar in België.